Ο ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ

Ο θυρεοειδής είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο λαιμό μπροστά από το λάρυγγα και αποτελείται από δύο τμήματα δεξιό και αριστερό που ονομάζονται λοβοί, συνδεδεμένοι με ένα στενό μέρος, τον ισθμό. Έχει σχήμα πεταλούδας.

 Τρείς είναι οι ορμόνες πού παράγει ο θυρεοειδής : η θυροξίνη(γνωστή και ως Τ4), η Τριιωδοθυρονίνη ( γνωστή και ως Τ3)  και η Καλσιτονίνη.

Η παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων Τ3 και Τ4 (μεγαλυτέρων  από αυτές που έχει ανάγκη ο οργανισμός) λέγεται υπερθυρεοειδισμός, η παραγωγή μικρών ποσοτήτων (μικρότερων από αυτές που έχει ανάγκη ο οργανισμός ) λέγεται υποθυρεοειδισμός.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι υπεύθυνες για την σωματική και πνευματική ανάπτυξη κατά την βρεφική και  παιδική ηλικία, έτσι, έλλειψη των ορμονών αυτών στην βρεφική και παιδική περίοδο προκαλεί σημαντική σωματική και πνευματική καθυστέρηση (οι λεγόμενοι κρετίνοι).

Υπερθυρεοειδισμός

Υπερλειτουργία του θυρεοειδούς. Διακρίνουμε :

1.       τη τοξική διάχυτο βρογχοκήλη ή νόσο του Grave Basedow : όλος ο αδένας υπερλειτουργεί.

2.      την τοξική οζώδη βρογχοκήλη:ένας ή περισσότεροι όζοι υπερλειτουργούν.

Ο υπερθυρεοειδισμός πρέπει να αντιμετωπίζεται εγκαίρως,  διαφορετικά προκαλεί σοβαρές διαταραχές στον οργανισμό:

1.       καρδιοπάθεια η οποία μπορεί να αποβεί επικίνδυνη εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

2.      οστεοπόρωση.

3.      θυρεοτοξίκωση : αιφνίδια εμφάνιση σημαντικής ταχυκαρδίας, υψηλού πυρετού και ενίοτε παραληρήματος , χρήζει αμέσου αντιμετώπισης διότι σε ενάντια περίπτωση  τίθεται η ζωή του πάσχοντος σε κίνδυνο.

Υποθυρεοειδισμός

Υπολειτουργία του θυρεοειδούς.

-εάν δεν διαγνωσθή εγκαίρως η αιτία και δεν αντιμετωπισθή  η μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών, προκαλούνται σοβαρές βλάβες στον οργανισμό.

-στην βρεφική ηλικία  η έλλειψη θυρεοειδικών ορμονών οδη γεί σε σωματική και πνευματική καθυστέρηση.

     2) Υποθυρεοειδισμός: υπολειτουργία με μειωμένη έκκριση ορμονών. Οφείλεται σε παθήσεις του ιδίου το αδένα αλλά και σε παθήσεις άλλων αδένων που προκαλούν υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένας. Η διαχωρισμός της αιτίας που προκάλεσε του υποθυρεοειδισμό είναι απαραίτητη για την σωστή αντιμετώπιση της πάθησης. Αν δεν αντιμετωπισθεί, οι ενήλικες εκδηλώνουν σωματική και πνευματική νωθρότητα, με μεγάλη ευαισθησία στο κρύο, και με δέρμα ξερό και άγριο. Σε πιο προχωρημένες μορφές μπορεί να συγκεντρωθεί υγρό μέσα στην κοιλιά (ασκίτης) ή γύρω από την καρδιά (περικαρδίτις).

Στη βρεφική ηλικία η έλλειψη θυρεοειδικών ορμονών οδηγεί σε σωματική και πνευματική καθυστέρηση. Η καθυστέρηση της διάγνωσης και αντιμετώπισης  προκαλεί απώλεια πνευματικών ικανοτήτων.

Διόγκωση του θυρεοειδούς : η λεγόμενη  βρογχοκήλη, με η χωρίς υπέρ ή υπό-λειτουργία του αδένα.

3)     Όζοι του θυρεοειδούς : μονήρης η πολλαπλοί.

4)     Καρκίνοι του θυρεοειδούς .

5)     Θυρεοειδίτιδα : φλεγμονές του αδένα.

ΟΖΟΙ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΑΔΕΝΑΣ

Θυρεοειδικός όζος είναι μια διόγκωση μέσα στον κατά τα άλλα φυσιολογικό αδένα  και είναι σχετικά συχνοί. Οι όζοι χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους ψυχρούς (85%) και τους θερμούς (15%).

Οι ψυχροί όζοι δεν είναι λειτουργικοί, δηλαδή δεν παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες, δεν προσλαμβάνουν ιώδιο και έτσι δεν σκιαγραφούνται στο σπινθηρογράφημα. Έχουν περίπου 21%  πιθανότητα να είναι κακοήθεις.

Τι είναι θερμοί όζοι ?όζος                                                                                                     

Οι θερμοί όζοι, παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες, προσλαμβάνουν ιώδιο και σκιαγραφούνται στο σπινθηρογράφημα, ενώ σχεδόν είναι πάντοτε καλοήθεις.

Συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, όταν, όμως  πιέζουν τα γειτονικά όργανα προκαλούν: την αίσθηση  μάζας στο λαιμό, δυσκολία στην κατάποση, βραχνάς φωνής, και βήχας. Ο όζος μπορεί να παράγει μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών  (υπέρ-λειτουργικός όζος), προκαλώντας συμπτώματα υπερθυρεοειδισμός (ταχυκαρδία «γρήγορος σφυγμός», απώλεια βάρος, καταβολή, κόπωση, νευρικότητα, αϋπνία, εφίδρωση, διάρροια και τρέμολο κυρίως στα χέρια).

Η διάγνωση γίνεται με:

1. Την κλινική εξέταση:

 Πάνω από 8% των όζων ‘’πιάνονται’’ στην ψηλάφηση από τον ιατρό. 

2. Το υπερηχογράφημα :

Το υπερηχογράφημα μετρά τον όγκο του αδένα και τον αριθμό και το μέγεθος των όζων όταν υπάρχουν. Ανιχνεύει όζους μέχρι 2-4 χιλ. Ανάλογα με τη σύσταση τους οι όζοι διακρίνονται σε συμπαγείς, κυστικοί και μεικτοί δηλαδή με συμπαγή και κυστικά στοιχεία .Οι καθαρά κυστικοί όζοι είναι πάρα πολύ σπάνιοι. Αν και το υπερηχογράφημα δεν μας βοηθά στον διαχωρισμό καλοήθων και κακοήθων όζων, οι περισσότεροι όζοι με κακοήθεια είναι συμπαγείς, ακανόνιστοι και υποηχογενείς. Αποτιτανώσεις υπάρχουν σε 10-15% όλων των όζων και όταν εντοπίζονται στη περιφέρεια του όζου είναι υπέρ της καλοήθειας ενώ όταν οι αποτιτανώσεις εντοπίζονται  μέσα στον όζο πιθανόν να πρόκειται για καρκίνωμα.

3. Το σπινθηρογράφημα :

Το σπινθηρογράφημα γίνεται με την χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου, που προσλαμβάνεται από τον αδένα. Ανάλογα με τον βαθμό πρόσληψης, οι όζοι χωρίζονται σε ψυχρούς και θερμούς. Δεν μπορεί να μας διαχωρίσει εάν ένας όζος είναι καλοήθης η κακοήθης αλλά μπορεί να μας δώσει την πληροφορία εάν ο όζος έχει αυξημένες πιθανότητες να έχει κακοήθεια. Είναι γνωστό ότι το 21% περίπου των ψυχρών είναι κακοήθεις και αυτοί που δεν είναι ακόμα, έχουν μεγάλη πιθανότητα να γίνουν.

Η βιοψία με λεπτή βελόνα (ΠΛΒ) (FNA) είναι η λήψη κυττάρων από τον όζο για να εξετασθούν από τον κυτταρολόγο ιατρό. Τα αποτελέσματα τα οποία μπορούμε να πάρουμε είναι καλοήθης, κακοήθης και απροσδιόριστο (ύποπτο). Η αξιοπιστία της μεθόδου είναι αμφιλεγόμενη και εξαρτάται από την εμπειρία του γιατρού που κάνει την βιοψία και την ικανότητα του κυτταρολόγου να αξιολογεί τα ευρήματα που υπάρχουν. Τα ψευδώς αρνητικά κυτταρολογικά αποτελέσματα που οφείλονται στην εμπειρία του κυτταρολόγου φτάνουν τα 10%. Μια ανεπαρκής λήψη υλικού είναι μια αιτία για να έχει κανείς ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα και αυτό αφορά το 20% των βιοψιών όπου λίγα μόνο κύτταρα υπάρχουν στο υλικό παρακέντησης και είναι αδύνατο η στήριξη μιας ασφαλούς διάγνωσης. Στους αιμορραγικούς όζους και στην πολυοζώδη βρογχοκήλη η FNA είναι αναξιόπιστη και επικίνδυνη διότι πρέπει να γίνονται πολλές βιοψίες και σε πολλά σημεία . Δεν μπορεί να διαχωρίσει το θυλακιώδες αδένωμα ( καλοήθης όγκο) από το θυλακιώδες καρκίνωμα που αποτελεί το 15% των καρκίνων του αδένα. Δεν μπορεί να διαγνώσει το καρκίνωμα Hurthle (Hurthle cell carcinoma) το θυρεοειδούς που αποτελεί το 5% των καρκίνων του αδένα. Έτσι ένας στους δυο ασθενής μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέταση ενώ έχει καρκίνο. Γι’ αυτό το λόγω, μόνο το θετικό αποτέλεσμα για καρκίνο αξιολογείται.

Σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε από το Λαϊκό νοσοκομείο στην Ελληνική Χειρουργική 1997, 69:355-359 σε 6 ψυχρούς όζους του θυρεοειδούς που χειρουργήθηκαν με αρνητική κυτταρολογική εξέταση υλικού παρακέντησης με λεπτή βελόνα (ΠΛΒ) (FNA), έδειξαν ότι ήταν καρκίνοι. Ποσοστό αποτυχίας της(ΠΛΒ) σε αυτή τη σειρά είναι 100%.              

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Τα ποσοστά έχουν ακαδημαϊκή σημασία, όταν κάτι συμβαίνει σε σένα, το ποσοστό είναι πάντοτε 100%.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς δεν ήταν πολύ συχνός πριν από τριάντα χρόνια. Η αυξητική τάση τα τελευταία εικοσαετία κάνουν  την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία πολύ σημαντικές γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιάσιμος. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Είναι ποιο συχνό στις γυναίκες και οι περισσότερες περιπτώσεις εκδηλώνονται μετά την ηλικία των 35 ετών.

Συνήθως τίποτε, σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην κατάποση, βήχας και βραχνάδα. Για αυτό η εξέταση από τον ιατρό είναι σημαντική στην έγκαιρη διάγνωση.

 Παράγοντες και καταστάσεις που προκαλούν καρκίνο θυρεοειδούς είναι:

1. ιστορικό προηγηθείσης ακτινοβολίας στην περιοχή του λαιμού, ειδικά σε παιδική ή εφηβική ηλικία. Ο καρκίνος εμφανίζεται 10-30 χρόνια μετά την ακτινοβολία. 

2. έκθεση ή διαβίωση κοντά σε περιοχή με υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας στο περιβάλλον (μεγάλη αύξηση του καρκίνου του θυρεοειδή μετά από ΤΣΕΡΝΟΜΠΥΛ «Chernobyl» και την πυρηνική δόκιμη των ΗΠΑ στην Utah).

3. όζοι, διόγκωση (βρογχοκήλη) και φλεγμονές του θυρεοειδή.

4. ιστορικό μυελοειδούς καρκίνου στην οικογένεια.

5. έλλειψη ιωδίου.

Υπάρχουν 4 διαφορετικά είδη καρκίνου θυρεοειδούς:

1. Θυλακιώδες, 10-15% του συνόλου, μέτριας κακοήθειας, έγκαιρη διάγνωση ισοδυναμεί με πολύ καλή πρόγνωση.

2. Θηλώδες, 80%, ο πιο συνηθισμένος με την καλύτερη πρόγνωση σε περίπτωση έγκαιρης διάγνωσης.

3. Μυελοειδές, 5-10%, μεγαλύτερης κακοήθειας από τους προηγούμενους, συνήθως έχει κληρονομικότητα.

4. Αναπλαστικό, πολύ σπάνιο και πολύ επιθετικό καρκίνωμα.

Σημαντικό : οι πιο συχνοί καρκίνοι του θυρεοειδούς (θυλακιώδες και θηλώδες) δεν είναι θανατηφόροι εφόσον γίνει έγκαιρη θεραπεία.

Η χειρουργική αφαίρεση είναι η θεραπεία εκλογής του καρκίνου του θυρεοειδούς. λόγω της πολυεστιακής φύσης του καρκίνου(βρίσκεται σε πολλά σημεία στον ίδιο αδένα) επίσης και οι δυσκολίες μιας επανεγχείρησης. Η ολική θυρεοειδεκτομή  ( αφαίρεση ολόκληρο του αδένα), είναι η ποιο ενδεδειγμένη μέθοδος για την θεραπεία του καρκίνου.

 Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται και ο καθαρισμός όλων των λεμφαδένων της περιοχής.
Επιπλέον στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται η λήψη δόσης θεραπευτικού ραδιενεργού ιωδίου, μετά την εγχείρηση.

Αιμορραγία και μόλυνση του χειρουργικού πεδίου: Σπάνια συμβαίνουν και είναι παροδικές και αντιμετωπίσιμες επιπλοκές.

Υπασβεστιαιμία: Η πτώση του επιπέδου αίματος του ασβεστίου, οφείλεται στην υπολειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων (τέσσερεις στον αριθμό που βρίσκονται στο πίσω μέρος του θυρεοειδικού αδένα. Η Υπασβεστιαιμία είναι συνήθως παροδική και σε σπάνιες περιπτώσεις είναι μόνιμη.

Τραυματισμός λαρυγγικού νεύρου ή Πάρεση φωνητικών χορδών ή βραχνάς φωνής:

Δυο νεύρα που βρίσκονται αριστερά και δεξιά στο πίσω μέρος του θυρεοειδικού αδένα ( παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο), νερώνουν και ρυθμίζουν τις κινήσεις των φωνητικών χορδών. Οποιοδήποτε τραυματισμό τους προκαλεί πάρεση ή παράλυση των φωνητικών χορδών με βραχνάς φωνής, ανάλογα με την σοβαρότητα του τραυματισμού η βραχνάδα μπορεί ναι είναι προσωρινή ή σπανίους μόνιμη.

Οι λεπτοί χειρουργικοί χειρισμοί καθώς και η εμπειρία του χειρουργού μειώνουν κατά πολύ την εμφάνιση των παραπάνω επιπλοκών.